Εφηβεία και Οικογένεια

Εφηβεία και Οικογένεια
Ψυχολογος Θεσσαλονικη – Ξενια Κολλια

Η εφηβεία, περίοδος της μετάβασης από την παιδική ηλικία στην ενηλικίωση, όπως κάθε μετάβαση, μπορεί μαζί της να φέρει και ανάλογους κραδασμούς. Πολλά μπορεί να αλλάξουν στις ισορροπίες μέσα στην οικογένεια καθώς τα παιδιά περνούν στην εφηβεία. Και αλλάζουν ταυτόχρονα και για τους εφήβους και για τους γονείς.

Εφηβεία και επικοινωνία στην οικογένεια

Δεν είναι σπάνιο η επικοινωνία στην οικογένεια να δυσκολέψει, προκαλώντας ανησυχία και στις δύο πλευρές. Ο έφηβος ή η έφηβη μπορεί να μοιάζουν στους γονείς τους ακατανόητοι, ανυποχώρητοι, αμφισβητίες. Οι γονείς από την άλλη μοιάζει να χάνουν την ιδιότητα της αυθεντίας που κατείχαν στα μάτια του παιδιού τους και άξαφνα αποκτούν διαστάσεις ανθρώπινες, που περιέχουν το λάθος και την αμφιβολία. Το αίσθημα της αμφισβήτησης μπορεί να είναι διευρυμένο σε όλα τα μέλη της οικογένειας. Μοιάζει σαν οι συμπεριφορές να γίνονται σκόπιμα για να αμφισβητήσουν ή να πληγώσουν. Το σημείο στο οποίο συχνά συμφωνούν γονείς και έφηβοι είναι πως ‘ο άλλος δεν με καταλαβαίνει’ ή ‘δεν καταλαβαίνω γιατί μου το κάνει αυτό’. Σαν η μετάφραση να έχει χαθεί, σαν να είναι δύσκολο να αναγνωρίσει πια κανείς το παιδί του. Ή τον γονιό του.

Πώς προκύπτουν οι δυσκολίες στην επικοινωνία;

Ίσως η εξέλιξη να είναι η λέξη που περιγράφει αυτό που συμβαίνει στις σχέσεις και την επικοινωνία ανάμεσα στους γονείς και τους εφήβους. Καθώς τα μέλη της οικογένειας μεγαλώνουν, αλλάζουν και μαζί αλλάζουν σε κάποιο βαθμό και οι ανάγκες τους.

Ενώ στην παιδική ηλικία το βασικό χαρακτηριστικό ήταν το ‘μαζί’ και το ‘κοντά’ μεταξύ γονιών και παιδιών (το οποίο ήταν απαραίτητο και παρείχε προστασία στα παιδιά), η εφηβεια είναι η στιγμή της διεύρυνσης των αποστάσεων, καθώς προετοιμάζει για την ενηλικίωση, την περίοδο της αυτονόμησης και ανεξαρτησίας. Ο έφηβος χρειάζεται περισσότερο χώρο. Αυτό που ο γονιός εννοεί ως προστασία, ο έφηβος μπορεί πλέον να το βιώνει ως έλεγχο.

Συχνά στην εφηβεία τα προβλήματα που προκύπτουν ανάγονται σε ζητήματα ελέγχου και κατά βάθος αποδοχής από τον άλλο, είτε αυτός είναι ο έφηβος, είτε είναι ο γονιός. “Ο άλλος με αποδέχεται ακόμη; Του αρέσω; Μήπως τον χάνω;”. Είναι έντονη περίοδος αγωνίας και για τις δύο πλευρές. Και η αγωνία είναι κοινή. Ο έφηβος αναρωτιέται “Θα τα καταφέρω;”. Ο γονιός αναρωτιέται “Θα τα καταφέρει;”. Αυτό που και οι δύο περίμεναν, το ‘μεγάλωμα’, προκαλεί χαρά αλλά και φόβο για τις αλλαγές που φέρνει. Φέρνει επίσης την απόσταση μεταξύ γονιού και εφήβου, και το χώρο που ο έφηβος χρειάζεται και που όμως καλείται πια μόνος του να τον διαχειριστεί. Αυτό το μεγάλωμα είναι πολύ πιθανό να βρει το γονιό αναστατωμένο, να αναρωτιέται αν είναι πια αχρείαστος για το παιδί του, και τελικά ποιός είναι ο ρόλος του στη ζωή του παιδιού του.

Στη φάση αυτή η προσπάθεια να γνωριστεί ο καθένας με τα καινούργια κομμάτια και τις ανάγκες του άλλου, με τις επιθυμίες και τις δυσκολίες του, μπορεί να δώσει μια πιο ξεκάθαρη βάση για τη νέα περίοδο της σχέσης. Και αυτή, με τη σειρά της, μια πιο θετική καθημερινότητα στην οικογένεια με παιδιά στην εφηβεία.

Ξένια Κόλλια, ψυχοθεραπεύτρια ψυχολόγος Θεσσαλονίκη